2004 İlerle Raporu'nun Türkiye'nin tam üyeliğine cevaz verecek maddeleri, hatta Komisyon'un Konsey'e Tavsiyesi kamuoyunda son
günlere damgasını veren en önemli husus oldu. Elbetteki detaylara inmeden öncelikle esası konuşmak gerekiyor. Ancak AB ile
ilişkiler detaylarda saklıdır. Nitekim önümüzdeki binkaç yıl bu detayları konuşarak müzakere ederek geçireceğiz. Bu arada
belirtmeden geçemeyeceğim, ben öyle müzakerelerin onlarca yıl alacağına inanmıyorum. Gümrük Birliği müzakerelerinin içinde özel
sektör adına müzakereci pozisyonunda bulunmuş biri olarak bu müzakerelerin en fazla üç yıl alacağını düşünüyorum. Ancak Katılım
Anlaşması'nın Üye Devletlerde ratifikasyonunun zaman alacaağına inanıyorum.rn2004 İlerleme Raporu teşvik mevzuatı üzerine önemli
açıklamalarda bulunuyor. Türkiye'de teşviklerin AB normlarına uymadığını Türkiye'nin tüm taahhütlerine rağmen üç yıldır, bu konuda
hiçbir şey yapmadığı gibi ağır eleştirilerde bulunuyor.rnAB Türkiye Ortaklık Hukuku çerçevesinde devlet yardımları konusunun
düzenlendiği temel madde 1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı'nın 34 üncü maddesi olup, bu maddeye göre, normal koşullarda bazı
teşebbüslere ya da teşebbüs ayırımı yapılmaksızın bazı ürünlerin desteklenmesi amacıyla verilen Türkiye ile Birlik arasındaki
ticarete yönelik bütün devlet yardımları yasak kategorisine giriyor. Gerçekten de, verilen yardımlarla rekabet genel prensipleri
arasında açık bir çelişki bulunuyor. Şöyle ki, bazı işletmeler normal koşullarda ekonomik yaşamdan, verimsiz iş görme
alışkanlıklarından ötürü çekilmeleri gerekirken, yapılan devlet yardımları gerekçesi ile, suni olarak ekonomik faaliyetlerini
sürdürebilirler. Bu faaliyetler de genellikle, rekabetin temel hedefleri arasında yer alan optimal kaynak kullanımının
gerçekleşememesi ve aynı zamanda rekabetin nihai amaçlarından olan tüketicinin bol ve ucuz mal arasında tercih yapma imkanını
ortadan kaldırması ile sonuçlanır. rnrnAB mevzuatı ile getirilmek istenen de bu tür işletmelerin piyasalardan silinmesine yönelik.
Ancak, AB ile varılan anlaşma neticesi olarak getirilen teşviklere ilişkin yasak, diğer Birlik üye ülkelerinde de olduğu gibi bazı
istisnalar içeriyor. Örneğin tüketicilere verilen sosyal nitelikli yardımlar, doğal afetlerin ya da diğer olağanüstü olayların
neden olduğu zararları telafi etmeye yönelik yardımlar, Türkiye ile AB arasındaki ticareti etkilememesi koşuluyla Türkiye'nin en
az gelişmiş bölgelerinin ekonomik gelişmesine tahsis edilen yardımlar yasak kapsamının dışında bırakılıyor. Ancak AB devlet
yardımları konusunda oldukça hassas. Bu bağlamda, AB Hukuku, esas olarak devlet yardımlarına, rekabeti ve ticareti olumsuz yönde
etkilemediği ve Birliğin tümünün çıkarına olduğu durumlarda cevaz veren bir yapı arz ediyor. Dolayısıyla yardım esasta yasak olup,
istisnai durumlarda onay alınıyor. rnSöz konusu istisnai durumlar ise Topluluğu kuran Antlaşmada sayılmış. Bunun dışında da
Komisyon , bir dizi tüzük, direktif ve kararlardan oluşan ikincil mevzuat ile Üye Devletlerin yardım uygulamalarını kontrol
ediyor. Bu bağlamda Türkiye bir yandan uyguladığı yardımları AB kurallarına uygun hale getirirken, öte yandan Komisyonun izleme ve
denetim (monitoring and notification) ihtiyacını karşılayabilecek şekilde yeniden organize olmak durumunda. Zira, rekabet ve
devlet yardımları ile ilgili tüm yasal düzenlemeler ve mevcut uygulama kuralları ülkemiz açısından bağlayıcı bulunuyor. rnİdari
Kapasitenin Geliştirilmesine Yönelik Plana göre devlet yardımları işine DPT bakıyor. Ancak DPT'de hakim görüş AB'ninki ile
çelişiyor. Ve AB Türkiye'nin yaklaşımını kabul etmiyor. Sorun teşvikleri denetleyen ve veren menrcilerin aynı olmasında. AB özerk
bir otoritenin teşvik sistemini denetlemesini isterken DPT bu işi kurmayı düşündüğü ve toplanması üyelerinin niteliği bakımından
mümkün olmayan bir komisyona havale etmeyi planlıyor. Diğer bir anlatımla siyasi erk elini teşviklerden çekmek istemiyor. rnAvrupa
Birliği teşviklerin denetlenme işini Rekabet Kurulu'nun üstlenmesini istiyor.rnSonuç olarak siyasi erkin istediği değil ama AB
Komisyonu'nun istediği olacak, ama bu konuda Türkiye'nin işi azımsanamayacak kadar çok. rnGelecek hafta ilerleme raporuna dayalı
olarak müzakere masasında konuşulacak bir başka konuyu inceleyeceğiz.