AB ile Tam Üyelik Müzakereleri Özel Sektörsüz Başlıyor

Avrupa Birliği ve Türkiye arasında tam üyelik müzakereleri özel sektörün masada bulunmadığı bir sistem dairesinde Ali Babacan'ın başkanlığında başlıyor. Özel kesimin temsilcilerinin bulunmamasının nedenleri çok açıktır. Forum Diplomatik'te AB muktesebatının üstlenilmesi işlevinde üç ayrı görüşün çatışmasının beklendiğini yazmıştım. Bunlar AB mevzuatının implementation (aktarma) yöntemiyle milli mevzuata geçirlimesini savunan görüş, AB mevzuatının harmanisation (uyumlaştırma) yöntemiyle milli mevzuata geçirlimesini savunan görüş ve AB mevzuatının raprochement (yakınlaştırma) yöntemiyle milli mevzuata geçirlimesini savunan görüştü. Birinci görüşe YASED, TUSİAD, ortodoks AB uzmanları, ar-ge yoğun teknolojiye dayalı yatırımları bulunan Türkiye'de mukim yabanca sermayeli şirketler, banka ve sigortacılık sektörü oyuncuları ve ABGS saf tutacaktır. rnrnİkinci görüşü paylaşanlar konulara ilişkin AB düzenlemelerinin ana ilkelerini ihtiva eden çerçeve kanunlar ve ilgili idari birimlerin çıkartacağı düzenlemeler halinde uyumun sağlanmasını savunmakta ve Türkiye'nin uyumda ekonomik, sosyal ve idari olarak zorlanacağı bölümleri tam üye olduğu gün yürürlüğe almayı taahhüt etmesini, bu bağlamda da zorlanılacak hususların yasal düzenlemenin yürürlük maddesinde tam üyelik tarihine bağlı kılınmasını savunmaktalardır. Bu görüşe saf tutacak tarafların başında sendikalar, TOBB, TİM, yerli büyük sermayeli şirketlerdir. rnrnÜçüncü görüşün partizanları ise Türkiye'nin AB üyesi olmadan uyumun gereksiz olduğunu bu nedenlede AB düzenlemelerinden esinlenerek Türkiye'nin özgün koşulları dikkate alınarak uyum çalışmalarının yapılmasını, tam üye olunmasından sonra zaten AB mevzuatının uygulanacağını savunmaktalardır. Bu görüşe saf tutanların AB ile tam üyeliğe karşı olan kesimler olacağı aşikardır.rnrnBuradaki ilginç yön kamu bürokrasisi, özel kesim, STK'nin her konu başlığında başka bir görüşü savunabilme ihtimalinin bulunmasıdır. Örneğin bir konuda aktarma yöntemini savunanların diğer bir konuda yakınlaştırma yöntemini savunması çok mümkün görülmektedir. Özellikle de STK ve özel kesim içerisinde müzakere başlığına göre çelişkili görüşlerin egemen olacağı anlaşılmaktadır. Nitekim tam üyelik müzakerelerine başlama öncesinde TÜSİAD ile her zamanki gibi TOBB arasındaki gizli bir çekişme, İKV'nin TOBB içerisindeki başına buyruk konumu ve son dönemlerde Hükümet yanlı politikalar üreten ama IMF üzerinden TCMB ile ciddi atışmalara girişen ve AB sürecinde tamamen dışlanmış TİM su yüzüne çıkmıştır. Bu parçalı tabloyu genişletmek daha da alt bölümlere açmak mümkündür, örneğin bir YASED içindeki otomotiv temsilcileri ile araştırmacı ilaç temsilcilerinin bambaşka beklentiler ve fikirler içinde oldukları kuşkusuzdur. TOBB içerisinde AB konularında inanılması güç ve son drece rahatsız edici derecede çok sesliliğin varlığı tartışılmaz olgular arasındadır. Ve bütün bunların ötesinde bu kadar önemli sermaye gruplarını temsil eden üst kuruluşların IKV dışında hiçbirinin AB muktesebatı, AB-Türkiye ortaklık hukuku üzerine bir bilgi birikimleri bulunmamaktadır. Uzman diye istihdam edilenler, danışmanlığına başvurulanlar hameset ötesinde teknik bir bilgi ve donanıma sahip değildirler.rnrnBu parçalı tablo neticesinde siyasi erk müzakereleri kendisi tek başına götürme kararını haklı olarak almıştır. Zira iyi niyetli davranırlarsa DPT, DTM, ABGS ve elindeki diğer dispozitif özel sektörün yapacağı katkıdan fazladır.rnrnTarih aslında tekerrür etmektedir. Gümrük Birliği müzakerelerini hatırlıyorum. O dönemde (1993-1995) özel sektörün ya da sivil toplum örgütlerinin müzakerelere katılmasının bugünün aksine sözü dahi edilmiyordu. İKV'nin Brüksel temsilcisi Hayri Ürgüplü marifetiyle duyumlar geliyor, biz bunları İKV'de değerlendiriyoruz ve özel sektörü uyarıyorduk. Müzakereleri Dışişleri Bakanlığı'ndan Akın Alptuna, DPT'den Tuğrul Arat ve eski HDTM'den Nejat Ören triumvira şeklinde götürüyorlardı. Daimi Temsilci ise Cem Duna'ydı. Nihat Akyol'da yanılmıyorsam Büyükelçi olarak görev ifa ediyordu Brüksel'de. Biz de zaman zaman Brüksel'e giderek yerinden gelişmeleri takip ederek İstanbul'u bilgilendiriyorduk. Bunun dışında triumvira ayda bir İKV'nin Kalyon Oteli'nde TÜSİAD ve birkaç sivil toplum örgütünün daha davet edilmesi suretiyle düzenlediği toplantılarda müzakeler üzerine bilgi veriyordu. İlk aylarda bir sorun çıkmadı ama zamanla Dışişleri HDTM ile birleşerek DPT'yi dışladı, sonra HDTM bir adım öne çıkarak müzakerelerin felsefi ve teknik ağırlığını oluşturmaya başladı, bu ise elbetteki dişişlerinin kabul edemeyeceğei bir husustu. Ayrıca da daimi temsilcimiz temsilcilik konutunun restorasyonunu gümrük birliğinden daha önemli gördüğünden bu işlere pek bulaşmak istemiyordu. Böylesine berbat bir tablonun ana bölünmeleri yukarda anlattığım muktesebatın üstlenilme yöntemleri üzerine çıkmıştı. 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı (Gümrük Birliği Kararı) fevkalade kötü müzakere edilmiş, asimetrik, dengesiz, ciddi maddi hatalar barındıran bir metindir. Hatta HDTM tercümesini dahi tahrifatlı yaparak kamuoyuna açıklamıştır. Siyasi erk o dönemde özellikle de Tansu Çiller çok hızla müzakerelerin bitirilmesini istemiştir. Bürokrasi bu parçalanmışlığı içinde acele ile önüne her konanı hemen kabul etmek durumunda bırakılmıştır.rn rnNiye bu anıları burada anlatıyorum rnrnÇünkü benzer ve daha kapsamlı bir tablo ile karşı karşıya kalacağız. Tam üyelik müzakerelerinde gelişen informasyon teknolojileri sayesinde sivil toplum gelişmelerden anında haberdar olacaktır. Bakınız 17 Aralık 2004 günü tam üyelik müsakerelerinin 3 Ekim 2005'de başlayacağı açıklandığında o dönemin genişlemeden sorumlu Komiseri Veurhaugen müzakerelerde sivil toplum örgütlerini de görmek istiyoruz dedi. Bunun açık anlamı Ali Babacan başkanlığında sadece bürokratlardan seçilen bir ekibe rağmen Komisyon'un Türkiye'de bazı sivil toplum kuruluşları ile temas halinde bulunacağı ve gerekirse safları böleceği kuşkusuzdur. Çok garip ama gerçek ve bizi üzecek şeylere hazırlıklı olmalıyız.rnrnBana kalırsa Türkiye bu tam üyelik müzakelerine fevkalade hazırlıksız ve bilinçsizce giriyor. Yeri gelmişken belirteyim bu konularda tam üyelik müzakereleri sözünü kullanalım, müzakere süreci sözü yanlıştır, eski bir Topluluk dili terimdir, bitmez tükenmez bir tüneli ifade eder. Özellikle Başbakanımız nereden öğrendiyse bu hatayı çok yapıyor. Benden uyarması.