Avrupa Birliği'nde Devlet Yardımlarının Denetimi

Devletlerin faaliyetlerine ilişkin rekabet hukuku kuralları, bir denetim mekanizmasının geliştirilmesini gerekli kılmıştır. Bu denetim işlevi AET Kurucu Antlaşması ile Komisyon'a tanınmış, bu çerçevede mevcut yardımlar ile tasarım aşamasında olan yardımlar arasında da bir farklılık getirilmiştir. rnrn rnrnKomisyon, üye devletler ile birlikte, bu devletlerde hali hazırda tatbik edilmekte olan yardım rejimlerini sürekli olarak inceler ve kendilerine ortak pazarın gelişme durumunu dikkate alarak öneriler yapar. rnrn rnrnİlgili üye devletin Komisyon'un önlem önerilerini yürürlüğe koymaktan kaçınması halinde, Komisyon AET Kurucu Antlaşması'nın 93. maddesinin 2. paragrafında öngörülen prosedür uyarınca, gerekli gördüğü değişiklikleri ya da yardım miktarı üzerinden indirimleri yapma yoluna gidebilir, hatta söskonusu yardım rejiminin iptaline karar verebilir. Bu çerçevede, Komisyon özellikle sektöriel ya da bölgesel özellik taşımadığı ölçüde 92. maddenin 3. paragrafında (a) ya da (c) bendinden yararlanamayan, yapıları itibarı ile de rekabeti ve üye devletler arası ticareti daha fazla bozma riski içeren yatırım yardımları konusunda daha sert bir tavır sergilemektedir. rnrn rnrnKomisyon'un, bir üye devlet tarafından verilen yardımı ortak pazarla bağdaşmadığı kararına varması ya da bu yardımın suistimale varan bir boyutta kullanıldığını saptaması hallerinde, bu yardımın kaldırılması ya da değiştirilmesi için ilgili üye devlete belirli bir süre tanır. rnrn rnrnÜye devlet Komisyon'un bu kararına uymazsa, Komisyon ya da diğer bütün ilgili üye devletler doğrudan Adalet Divanı'na başvurabilirler. Bununla birlikte eğer kendisi hakkında Divan'a başvurulan üye devlet Konsey'den bir istisna talep ederse, Konsey bu talebe cevap verene dek karar askıda kalır. Konsey'in üç aylık süre zarfında karar vermemesi durumunda da, Komisyon kararı uygulanır. rnrn rnrnBir diğer önemli husus da yardımın niteliğini değiştirmeyi amaçlayan projelerin denetimi dir: AET Kurucu Antlaşması'nın 93. maddesinin 3. paragrafı uyarınca yeni bir yardım vermeyi ya da verilen bir yardımın niteliğini değiştirmeyi amaçlayan bütün projelerin, denetlenebilmeleri gayesi ile Komisyon'a tebliğ edilmeleri gerekir. rnrn rnrnBu maddeden de anlaşılabileceği gibi, tebliğ yükümlülüğü üye devlete, yani o devletin hükümetine aittir. Bu yardım bölgesel ya da mahalli bir yönetim tarafından verilmekte olsa dahi, sözkonusu yükümlülüğün doğası etkilenmez. rnrn rnrnÖte yandan yardımların yürürlüğe konmadan önce, yani proje aşamasında tebliğ edilmeleri gerekmektedir. rnrn rnrnKomisyon'a her türlü yardım projesinin tebliğ edilmesi yükümlülüğü genel bir kapsamdadır. Bir üye devlet kendi başına bir yardımın AET Kurucu Antlaşması'nın ruhuna uygun olduğunu saptayamaz. Bu saptamayı yapma hakkı sadece Komisyon'a aittir. Yine aynı şekilde bir yardım tutarının az olması (asgari önemdeki yardım) bir üye devleti tebliğ yükümlülüğünden muaf tutmak için bir gerekçe olamaz. Ancak bu son duruma istisna olarak, yardımın Komisyon tarafından daha önce genel yardımlar rejimi çerçevesinde kabul edilen belirli bir tavana saygı göstermesi durumu kabul edilmiştir. rnrn rnrnAET Kurucu Antlaşması'nın 93. maddesinin 3. paragrafında ayrıca "ilgili üye devlet, sözkonusu prosedür bir nihai kararla sonuçlanmaksızın, tasarlanan önlemleri yürürlüğe koyamaz" ibaresine yer verilmiştir. Bu noktada, bir yardımın yürürlüğe konulması, ardından Komisyon'un bu rejimi kabul etmesi halinde dahi, sözkonusu yardımların geçerli hale getirebilmesine imkan tanımamaktadır. rnrn rnrnYardım projesinin Komisyon'a tebliğini müteakiben, Komisyon'un konuyu araştırmak ve üstüne bir ön düşünce geliştirmek üzere iki aylık süresi vardır. rnrn rnrnÖn düşünce geliştirme süresi içinde, üye devlet tasarlanan yardımı yürürlüğe koyamaz. Komisyon için iki aylık süre ancak tebliğin bütün unsurları ile yerine getirilmesi halinde başlar. Bu süreyi, ek bir bilgi talebi ile askıya alabilir. rnrn rnrnEğer, düşünme süresinin bitiminde, Komisyon AET Kurucu Antlaşması'nın 93. maddesinin 2. paragrafında öngörülen prosedürü başlatmazsa, üye devletin sözkonusu yardımı yürürlüğe koyma hakkı doğar. Bu durumda da sözkonusu yardım daha önceki başlık altında ele alınan izin verilmiş yardım kapsamında mütalaa edilir. rnrn rnrnÖzel durumlar halinde (Komisyon tarafından öncelikle saptanan bazı eşiklerin aşılması durumunda) genel ya da bölgesel nitelikte bir yardım rejiminin incelenmesi için Komisyon daha kısıtlı bir süre saptamıştır. Bu durumda sadece bir aylık bir inceleme süresi söz konusudur.