Dağıtım Anlaşmaları ve Rekabetin Bozulması

1996 yılı içinde Avrupa Topluluğu komisyonu'nun ele aldığı dosyalardan çıkarılabilecek sonuçlardan biri de Ortak Pazar'da şirketlerin yaptıkları dağıtım anlaşmalarıyla hakim pozisyonlarını kötüye kullanabildikleri. Komisyon'un dağıtım sektörüne yönelik politikası, pazarın kesin olarak bölüşülmesine yol açmadığı takdirde gerekli iznin verilmesi yönünde. Komisyon'un izlediği politikaların elle tutulur hale gelmesi karara bağladığı çeşitli soruşturmaların incelenmesiyle mümkün olabilmektedir. Bunların arasında dağıtım konuları Komisyon tarafından öncelikli olarak, tüketicinin yararını gözetecek doğrultuda ele alınmaktadır. Dağıtımla ilgili soruşturmalar paralel ihracat ve pazarı bölüşülmesi konularında yoğunlaşmaktadır. rnrnÖrneğin Systemform GmbH. adlı Alman firması Ortak Pazar'ı, ulusal sınırları baz alarak kendi dağıtıcıları arasında böldüğü ve kendi aralarındaki satışları doğrudan merkezin iznine bağladığı ve toptancılara kendi fiyatlarını belirleme izni vermediği için yüklü bir cezaya maruz kaldı. Ayrıca, geniş yüzeyli bilgisayar çıktıları için ekipman üreten Systemform, temsilcilerine verdikleri direktiflerde ihraç niyetiyle mal talep eden alıcılara mal satılmasını yasaklıyor. Yapılan şikayet üzerine şirketi incelemeye alan Komisyon, Ortak pazar Rekabet Kanunu'na muhalefet'ten Systemform'a para cezası kesti ve şirketin uygulamada olan bütün anlaşmalarını iptal etti. rnrnTabii, edinilen tecrübelerden yola çıkılarak rekabeti kısıtlamanın tek yolunun sözleşmeler olmadığı da söylenebilir. Bir başka deyişle, Dağıtıcılarla tamamen rekabet kurallarına uygun olan anlaşmalar yapıp değişik pazarlama stratejileri ve dağıtım politikalarıyla da rekabetin sınırlanabilmekte. Bu alanda Komisyon'un yaşadığı sıkıntı, Avrupa Birliği'nde rekabeti düzenleyen iki maddeden biri olan 85. maddenin, bir şirketin veya şirketler grubunun kendi içindeki uygulamalarını Komisyon'un kontrolü dışında bırakıyor olması. Ama ikinci madde'nin (86. madde) hakim durumun kötüye kullanılmasıyla ilgili hükümler içermesi, Komisyon'a bu gibi durumlarda soruşturma başlatma şansı vermekte. Komisyon'da bu yetkiden yola çıkarak, üye ülkeler arasındaki yapısal, ekonomik vb. farklılıklar nedeniyle Tek pazar sonrası oldukça artan paralel ihracatı, üreticilerin bütün itirazlarına rağmen tüketicinin lehine olması nedeniyle destekliyor. Nitekim Belçikalı bira üreticisi Interbrew, dağıtıcılarının satışlarında, aynı malın o dağıtıcının bölgesi dışına tekrardan satılmayacağı garantisi arattırması bir şikayete konu oldu. Komisyon, başlattığı araştırma sonucunda şüpheye yer vermeyecek şekilde iddianın ispatlanması sonucu Belçika'lı üreticiyi ağır para cezasına çarptırdı. rnrnEylül ayında çalışmalarına başlayacak Rekabet Kurulu, yukarıda belirttiğimiz örnekler ışığında aydınlanan Türkiye gerçeğinin ele alınmasında çok önemli roller üstlenecektir.