Rekabet Hukuku, Dağıtım Sektörü ve Dikey Kısıtlamalar

Avrupa Birliği rekabet politikasının temel hedefi Ortak Pazar'ın düzgün ve etkin işleyişini sağlamaktır, zira Ortak Pazar Avrupalı şirketlere yeni pazarlara girme fırsatı yaratmaktadır. Bu fırsatın kullanılmasında da dağıtım ve satış sonrası hizmetler büyük önem taşımakta. rnrnÜreticiler ve dağıtıcılar arasında yapılacak anlaşmalar bir taraftan tüketiciye daha kaliteli hizmet verilmesini sağlayan bir etki yaratmakla birlikte diğer taraftan pazarın rekabete kapanmasına yol açan iki türlü etkiye yolaçmakta. rnrnRekabet üzerindeki doğrudan etkileri nedeniyle de bu tür dikey büyümeler Topluluğun öncelikli konularındandır. rnrnBu itibarla, Topluluk'ta uygulanan rekabet politikalarının otuz yıllık bir geçmişi olmasına rağmen dikey kısıtlamaları düzenleyen tüzüklerin süresinin dolmak üzere olması, dağıtım metodlarının geçtiğimiz süre içinde çok büyük değişiklikler geçirmiş olması ve Tüzüklerin bu yeniliklere ayak uydurmasının gerekliliği, dikey büyümelerin yeniden ele alınmasını gündeme getirmiştir. rnrnTopluluk dağıtım sektörü 22 milyon çalışanı (toplam istihdamın %15.6'sı), 4.5 milyon şirket (toplamın %29.4) ve üretilen toplam katma değer içerisindeki %12.9'luk payı ile gözardı edilemeyecek bir boyuttadır. rnrnDağıtım sektörü şirket sayısı ve faaliyet süreleri açısından çok değişiklik gösteren bir yapı içermektedir. Zira, dağıtım sektöründe faaliyet gösteren firmaların ilgi alanlarının farklılığı nedeniyle belirli sınıflandırılmalar yapılmasını zorlaştırmaktadır. Aynı zamanda üye ülkelerin kendi aralarındaki yapısal ve mevzuat farklılıkları da ayrı bir sınırlama oluşturmaktadır. rnrnDağıtım üreticilerle tüketiciler arasındaki bağlatıyı sağlaması nedeniyle önemlidir. Üreticilerin ancak küçük bir bölümü doğrudan kendi dağıtım ağlarıyla tüketiciye ulaşırken, sektörün büyük bir çoğunluğu uzmanlaşmış dağıtıcılardan oluşmaktadır. Ayrıca dağıtım alanında uygulanan yeni teknikler ve methodlar (Just-in-time gibi) maliyetlerde büyük düşüşlere ve rekabetin artmasına yolaçmıştır. rnrn rnrnAvrupa çapında dağıtım şirketlerinin ortaya çıkmasına rağmen, genel olarak sektörün yapısı ulusal çerçevede kalmıştır. Komisyon yaptığı araştırmalarda, sözleşmelerin Tek pazarı destekleyici etkenlerin ortaya çıkmasına öncelik vermiş, pazarın paylaşılmasına yönelik olanların önüne geçilmesi için çalışmalarda bulunmuştur. Komisyon'un desteklediği konular dağıtıcıların fiyat değişikliklerine cevap vermelerini sağlayacak esnek sözleşmeler ve paralel ticaretin desteklenmesidir. rnrn rnrnEkonomik açıdan bakıldığında, dikey kısıtlamalara eskiden ya kesinlikle rekabeti kısıtlayıcı ya da tam tersine rekabeti arttırıcı şeklinde iki uç yaklaşım bulunmaktaydı. rnrnSon zamanlarda ortaya çıkan yeni yaklaşım ise dağıtımın yapıldığı sektörün yapısının öncelikli olarak ele alınması yönünde. Çünkü genel bakış açısına göre, markalar arası çekişmenin yoğun olduğu sektörlerde, dikey kısıtlamalar rekabeti desteklerler, tersi durumlarda da kısıtlarlar. Aynı şekilde, dağıtım kontratlarının kimi sektörlerde verim ve tasarruf sağladığı, kimilerinde de oluşturduğu engellerle pazara girişi zorlaştırıp rekabeti kısıtlayıcı olmaları gibi. rnrnDikey kısıtlamalarla ilgili olarak Komisyon dışında iki yetkili kurum daha bulunmaktadır ki bunlar ulusal mahkemeler ve ulusal rekabet kurullarıdır. 85(1)-(2) ve 86 maddelerin kapsamın giren konular bu kurumların yetkisi dahiline girmektedir. rnrn85. maddenin 1. paragrafında açıklanan dikey kısıtlamalarla ilgili kurallar, pazarı etkileme olasılığı olmayan anlaşmalar haricinde (de minimis eşiğinin altında kalanlar), bütün dikey kısıtlamalara uygulanmaktadır. rnrnÖzellikle iki tür anlaşma Komisyon tarafından yakından incelemeye alınmaktadır. Bunlar, dağıtıcıların fiyatlandırma hakkını kısıtlayanlar ve dağıtıcılara bölgesel koruma sağlayanlar. (Komisyon tüketicinin yararına oldukça paralel ticareti ve pasif satışları desteklemektedir.)