Topluluk'ta Rekabet ve Devlet Müdahalesi

Teşebbüsler ve teşebbüs birlikleri arasındaki anlaşmalar, kararlar ve uyumlu eylem kavramlarının hepsi bir dereceye kadar serbest rekabetin sınırını çizer, aksi halde zaten 85inci maddenin ihlali söz konusu olamazdı. Bu bağlamda, 85inci madde kapsamında devletin bir anlaşmanın, kararın ya da uyumlu eylemin varlığına müdahalesinin etkisinin ne olabileceği sorusu gündeme geliyor. rnrnDevlet faaliyetlerinin etkisi ilk kez Topluluk dışı üreticilerle başlayan gönüllü miktar kısıtlamaları ile 70'li yılların ortalarında gündeme geldi. Komisyon, üçüncü ülke devletlerinin "empoze ettiği" gönüllü miktar kısıtlama anlaşmalarını yine devletlerin "müsaade ettiği" veya başka bir deyişle "onayladığı" anlaşmalardan ayırmıştır. Bu durumda çok doğaldır ki empoze edilen anlaşmalarda 85. Madde uygulanmaz. rnrnYine aynı dönemlerde Komisyon, Fransız-Japon Rulman Anlaşması üzerine yayımladığı kararda konuyla daha geniş çapta ilgilenme fırsatını bulmuştur. Bu sefer, Komisyon, gönüllü miktar kısıtlamaları ile ilgili yukarıda belirtilen ikili ayırımı genişleterek dört değişik durum belirlemiştir. rnrnİlk durum, Topluluk ile Japonya arasındaki ticari anlaşmalar doğrultusundaki uygulamaları kapsamaktaydı ki bunlar Topluluğun dış ticaret politikalarının konusu olduğundan AET Antlaşması 85inci madde kapsamına girmezler. rnrnİkinci durum, Japon mercilerinin Japon teşebbüslere empoze ettiği uygulamalardır ve bunlar da doğal olarak 85inci madde kapsamında değildir. rnrnAncak yukarıda belirlenen her iki durumda da, bu uygulamaların ötesindeki her türlü anlaşma ve uyumlu eylem hallerine 85inci madde uygulanır. rnrnÜçüncü durum, sadece Japon mercilerce Japon kanunlarına göre izin verilmiş teşebbüsler arası anlaşmalardan ve uyumlu eylemlerden kaynaklanan uygulamalardır. Böyle bir izin, her ne kadar Japonya'da kanuna uygun olsa da, 85. maddenin uygulanabilirliğini ortadan kaldırmıyor, çünkü sonuçta ilgili teşebbüslerin anlaşmaya ya da uyumlu eyleme girmekten kaçınma serbestliği her zaman için mevcut! rnrnSon olarak da, 85inci madde hükümlerinin kapsamına tamamıyla giren Japon ve Topluluk teşebbüslerinin tek taraflı ya da müşterek girdiği anlaşmalardan, uyumlu eylemlerden ya da teşebbüs birliklerinin kararlarından kaynaklanan uygulamalardır. rnrnKomisyon daha sonraki kararlarında, başlangıçtaki kararlarını büyük ölçüde teyid etmiştir. Örneğin, "Doğu Avrupa'dan Aluminyum İthalatı" davasında, Alman ve İngiliz davalılar, Komisyon'un itiraz ettiği müşterek satın-alma sisteminin devletlerinin faaliyeti olduğunu ve 85inci madde kapsamında değerlendirilmemesi gerektiğini ileri sürmüşlerdi. Bu sav, Komisyon tarafından hemen reddedilmişti, çünkü "bu anlaşmalar, ne devletlerin taraf olduğu faaliyetlerdi ve ne de davada söz konusu Devletler teşebbüsleri bu anlaşmalara katılmaya zorlamıştı." rnrnDavalılar bunun üzerine söz konusu devletlerin bu anlaşmaları devletin dış ticaret politikasının bir parçası olduğu için teşvik ettiğini ve desteklediğini ve bu yüzden de 85inci madde kapsamında olmadığını ileri sürmüştür. Komisyon, Alman hükümetinin bu düzenlemeleri teşvik etmediğine, ancak anlaşmalara müsammaha gösterdiğine dayanarak bu savın geçersizliğine karar vermiştir. Öte yandan, İngiliz tarafı için Komisyon bu savı redderek aynen şu karara varmıştır: rnrn"Komisyon, İngiliz Hükümetinin 1965'ten beri İngiliz kökenli teşebbüslerin bu tip anlaşmalara girmelerini desteklediğini kabul eder. Ancak, İngiliz devletinin teşviği ve desteği Topluluk ticaretini etkileyen mutlak bir karar anlamına gelmez. Ayrıca, İngiliz hükümetinin kendi milli çıkarları gereğince aldığı kararların Topluluk içinde rekabeti engellemesi, İngiliz hükümetinin Topluluk hukukunu ihlal etmeyi istediği ya da denediği anlamına gelmez. Zira, İngiliz hükümeti böyle bir ihlale göz yummuş bile olsa (ki Komisyon, böyle olmadığını düşünüyordu), bu, teşebbüslerin durumunu değiştirmez." rnrnBir devletin teşviği ve desteği bir anlaşmayı ya da eylemi 85inci maddenin kapsamından çıkarmasına yeterli olmadığından, böyle bir anlaşmanın varlığının devlet mercileri ve Komisyon tarafından bilinmesi de aynı şekilde anlaşmanın 85inci madde kapsamında mütalaa edilmemesi anlamına gelmez. Bu yüzden de, diğer bir davada Komisyon bu noktanın özellikle üzerinde durmuştur: rnrn"Firmalar, üye ülkelerin devlet mercilerinin ve de ilgili Komisyon departmanlarının fiyat belirleme anlaşmalarından haberdar olduğunu ve bu anlaşmaları desteklediğini ve hatta bazı üye ülke mercilerinin açıkça onayladığını öne sürmüşlerdir. Ancak, üye ülke mercilerinin anlaşmalardan haberdar olması, anlaşmalara katılması ya da fiyat belirleme anlaşmalarını onaylaması, firmaların AET Rekabet Kanununa tabi olmaları durumunu engellemez". rnrnKısacası, şu açık ki bir anlaşmanın ya da eylemin 85inci madde nezdinde incelenmemesi sadece bir devlet merciinin müdahalesi durumunda söz konusu olabilir. Bunun dışındaki izin, teşvik, onay ve tolerans gibi devlet tutumları sadece cezayı hafifletici sebepler olarak kullanılabilir.