Anlaşmalar Butlan. Ya Sonrası!

Topluluk Rekabet Kuralları'nca, rekabeti kısıtlayıcı nitelikteki uyumlu eylem karar ve anlaşmaların muafiyet kapsamına girmemesi durumunda butlan kılınmasının üye ülke mevzuatlarınca düzenlenen, özel hukuk alanında da bazı sonuçları doğmaktadır. Dolayısıyla, Topluluk Rekabet Kuralları yasaklayıcı hükümleri ve ihlalin kapsamını düzenlerken, Üye ülke mevzuatları ihlalden dolayı zarar ziyana uğrayanların tazminat ve geçici önlem talep etme haklarını düzenler. rnrnAnlaşmaların butlan kılınması taraflara, geçici önlem, mevcut zarar ziyanın tazmini ve butlan kılınan anlaşma sonucu bundan maddi zarar görenlerin, ödedikleri bedelle, rekabet sınırlanmasaydı ödemekte olacakları bedel arasındaki farkı zarar olarak talep etme haklarını doğurur. Bir anlaşmanın butlan kılınması ayrıca, anlaşma taraflarının her birine, anlaşma çerçevesinde diğer taraflara sağladıklarını talep etme hakkı da doğurur. Bu talep, anlaşma kapsamında diğer tarafa veya taraflara yapılan ödemeleri ve arz edilen malları da kapsar. Şayet bu mallar işleme tabi tutulduğu için iadesi mümkün olmayacak fiziki değişime uğramışlarsa nakdi karşılığının talebi mümkündür. rnrnBir anlaşmanın bütününün butlan sayılabilmesi için 85(1) maddeye mugayir anlaşma maddelerinin, anlaşmanın bütününü etkilemesi yani "ayrılabilirlik" özelliğinin bulunmaması gerekmektedir. Şayet bir anlaşmada rekabeti kısıtlayıcı etki yaratan veya yaratması mümkün olan hükümler, rekabet hukuku kapsamına girsin girmesin anlaşmanın diğer hükümlerinden ayrı mütala edilebiliyorsa, anlaşmanın rekabet kurallarıyla uyumlu kısmının akıbeti yine Üye Ülke yargı organlarınca belirlenir. Bu yüzdendir ki Topluluk kurumları ayrılabilirlik ilkesine ilişkin herhangi bir uygulama prensibi tavsiye etmemektelerdir. rnrnÖrneğin İngiliz hukukuna göre ayrılabilirlik ilkesi çerçevesinde anlaşmanın akıbeti "mavi kalem" uygulaması sonucunda belirlenir: Anlaşma içerisindeki geçersiz hükümler tamamen çıkarılır ve kalan hükümlerin taraflar arasında tatbiki mümkün bir anlaşma niteliği taşıyıp taşımadığı incelenir. Ancak mahkeme, hiçbir şart altında, anlaşmaya madde ekleme veya mavi kalem uygulaması sonucunda ortaya çıkan anlaşmanın taraflarca uygulanmasını zorunlu tutma gibi yetkilere sahip değildir. rnrnDiğer Üye Ülke yargı organları da rekabeti kısıtlayıcı hükümler içeren anlaşmaların tamamının ya da aykırı hükümlerinin butlan kılınmasının belirlenmesine ilişkin İngiltere'dekine benzer hukuki düzenlemelere sahiptirler. Bu düzenlemeler genelde anlaşma taraflarının nihai anlaşma metnini uzlaşma yoluyla tespit etmelerine imkan tanımaktadır. Ayrıca Üye Ülke kanunlarının çoğu anlaşma taraflarının, anlaşmanın geçersiz hükümlerinin ayrılabilirlik özelliğine sahip olmadıkları iddiasıyla anlaşmanın tamamının butlan kılınmasına ilişkin taleplerini, ispat yükümlülüğü iddia eden tarafın olmak kaydıyla değerlendirmeye almaktadır.