İzne Tabi Birleşme ve Devralmalar

Dünkü yazımızda Türkbank özelleştirmesini vesile ederek Rekabet Kurulu'nun 4054 sayılı yasa çerçevesinde çıkardığı 1997/1 sayılı Tebliğ'de açıklanan ve hangi durumların Birleşme veya devralma sayılıp, Kurul'a bildiriminin zorunlu olduğuna ve hangi hallerde de bildirime gerek kalmaksızın Birleşmenin veya Devralmanın gerçekleştirilebileceğine ilişkin bilgiler vermeye başlamıştık. Bugün de Kurul iznine tabi olan Birleşme veya devralmaları inceleyerek devam ediyoruz. rnrn rnrn1997/1 sayılı Tebliğ çok açık olarak, Tebliğ'in ikinci maddesinde belirtilen ve Kurul'a bildiriminin zorunlu olduğu herhangi bir Birleşme veya Devralmanın sonucunda, bu Birleşme veya Devralmayı gerçekleştiren teşebbüslerin, ülkenin tamamında veya herhangi bir bölümünde teşebbüsün ilgili olduğu ürün piyasasında ki toplam pazar paylarının, piyasanın %25'ini aşması halinde veya sözedilen bu %25'lik oranı aşmasa dahi Birleşme veya Devralmaya tabi olan teşebbüslerin toplam cirolarının 25 trilyon TL. sını geçmesi durumunda Rekabet Kurulu'ndan izin almalarının zorunlu olduğu ifade edilmektedir. rnrn rnrnBu noktada da, pazar paylarının ve ciroların ne şekilde ve hangi esaslar dahilinde hesaplanacağı sorusu beliriyor. rnrn rnrnKurul'un, bu noktada ki en temel argümanı, Tebliğ'de de belirtildiği üzere, pazar payının veya cironun hesaplanışında, izne tabi teşebbüslerin ilgili ürün piyasasındaki toplam pazar paylarının ve toplam cirolarının dikkate alınışıdır. Kurul, bu argümanla yola çıkarken; rnrna. Birleşme veya Devralmayı gerçekleştiren teşebbüslerin ilgili ürün pazarındaki kendi pazar payları veya cirolarını, rnrnb. Birleşme veya Devralmayı gerçekleştiren teşebbüslerin doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin veya ticari mal varlığının yarıdan fazlasına ya da oy haklarının yarıdan fazlasını kullanma yetkisine veya denetim kurulu, yönetim kurulu veya teşebbüsü temsile yetkili organlarının üyelerinin yarıdan fazlasını atama yetkisine ya da işlerini idare etme hakkına sahip olduğu teşebbüslerin, ilgili ürün piyasasındaki pazar paylarını veya cirolarını, rnrnc. Birleşme veya Devralmayı gerçekleştiren teşebbüsler üzerinde, yukarıdaki hak ve yetkilere sahip olan teşebbüslerin, ilgili ürün pazarındaki pazar paylarını veya cirolarını, rnrnd. C bendinde sayılan teşebbüsler üzerinde b bendinde sayılan hususları taşıyan hak ve yetkilere sahip olan teşebbüslerin, ilgili ürün pazarındaki pazar paylarını ve cirolarını, rnrne. A ve D bendlerinde zikredilen özellikleri taşıyan teşebbüsler üzerinde, B bendinde sayılan hak ve yetkilere ortaklaşa birlikte sahip olan teşebbüslerin, ilgili ürün pazarındaki pazar paylarını ve cirolarını, göz önüne almaktadır. rnrn rnrnRekabet Kurulu'nun iznine tabi birleşme veya devralma gerçekleştiren teşebbüslerin pazar paylarının ve cirolarının hesaplanmasındaki, Rekabet Kurulu'nun gösterdiği hassasiyet, konunun tam anlamıyla kavranılması gerekliliğini tüm müteşebbisler açısından zorunlu kılıyor. Rekabet Kurumu'nun onayı ve izni olmadan veya Kuruma haber verilmeksizin gerçekleştirilen birleşme veya devralmalar, Kurul tarafından geçersiz ilan edilmiş ve sorumluları hakkında ağır maddi cezalar içeren yaptırımlar ihdas edilmiştir. Bu bakımdan teşebbüslerin politikalarına ve stratejelerine yön vermeleri, planlamaları sürecinde bu tip ayrıntıların yaşamsal önemleri birkat daha artmaktadır. rnrn rnrnİzne tabi olan birleşme veya devralma gerçekleştirilirken, ciro tek düzen hesap planına göre, bir önceki mali yıldaki net satışlardan oluşur. Bu ciro hesaplanırken birleşme ve devralmalara ilişkin 1997/1 sayılı Tebliğ'in ikinci fıkrasında söz edilen özellikleri taşıyan teşebbüslerin kendi aralarındaki satışlardan doğan cirolar ise hesaba katılmamaktadır. Ancak, teşebbüslerin kısmen devri marifetiyle oluşan birleşme ve devirlerde, devredilen kısmın cirosu esas alınmaktadır. rnrn rnrn1997/1 sayılı tebliğde söz edilen ve ülkenin önemli bir bölümünden oluşan coğrafi pazar ise teşebbüslerin mal ve hizmetlerin arz ve talebi konusunda ve bu doğrultuda faaliyet ettikleri, rekabet koşullarının diğer bölgelerden yeterli derecede farklılık gösterdiği ve de bu marifetle diğer bölgelerden kolayca ayırt edilebilen bölgeleri tanımlamaktadır. Coğrafi pazar değerlendirilmesi yapılırken, özellikle ilgili mal ve hizmetlerin özellikleri ile tüketici tercihleri bakımından giriş engellerinin, ilgili bölge ile komşu bölgeler arasında teşebbüslerin pazar payları veya mal ve hizmetlerin fiyatları bakımından hissedilir derecede bir farklılığın varlığı gibi unsurlar dikkate alınmaktadır. rnrn rnrnİlgili ürün pazarının tespit edilmesinde ise, birleşme veya devralmaya konu olan mal veya hizmetlerle beraber, tüketicinin nezdinde fiyatı, kullanım amaçları ve nitelikleri bakımından aynı sayılan mal veya hizmetlerden oluşan pazar dikkate alınmakta ve buna paralel olarak tespit edilen pazarı etkileyebilecek diğer unsurlar da değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. rnrnGörüldüğü üzere birleşmeler ve devralmalar gibi, teşebbüslerin ekonomik faaliyetlerini derinden etkileyen, teşebbüslerin en yaşamsal operasyonlarından olan bu konu, beraberinde ekonomik anlamda birçok detaylı yapılanmayı da beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla konu ile ilgili yoğun araştırmalar yaparak, gereken önemi göstermek tüm teşebbüsler için büyük yararlar taşımaktadır.