Devlet Yardımları ve Temel İlkeler

Devlet yardımları meselesi Avrupa Birliği'nde çok önemli bir yer teşkil etmekte. Avrupa Birliği'nde devlet yardımlarının ne şekilde bildirildiğine bakmadan önce devlet yardımının tanımını yapmak ve AB'de nasıl algılandığına bakmakta fayda var.rnBirlik Anlaşması esas olarak devlet yardımına ilişkin herhangi bir tanım içermemekle birlikte 87, 88 ve 89 genel olarak Devlet Yardımlarını düzenlemektedir.rn87nci maddenin 1nci paragrafı İşbu Antlaşmada öngörülen kanıt hükümler saklı kalmak üzere, bazı ürünleri ya da bazı işletmeleri üstün duruma getirerek rekabeti bozan veya bozmak korkusu yaratan, devletler tarafından ya da hangi şekilde olursa olsun devlet kaynakları aracılığıyla yapılan yardımlar üye devletler arasındaki alışverişleri etkiledikleri ölçüde Ortak Pazar ile bağdaşmaz demektedir ve kısaca devlet yardımlarının Ortak Pazar ile çelişmekte olduğunu söylemektedir.rnBir yardımın 87nci madde kapsamında devlet yardımı olarak kabul edilebilmesi için yardımın verilmesi ile teşebbüse veya bir endüstri koluna diğerlerinden ayrıcalıklı olarak davranılması gerekmektedir.rnBirlik Anlaşması kapsamında yapılacak olan bir yardımın devlet yardımı olarak kabul edilebilmesi için, devlet kaynaklarının aktarımı (ödenek, faiz oranı indirimi, borç garantisi, sermaye aktarımı, vb.); ekonomik avantaj sağlanması (piyasa fiyatında daha aşağıda bir değerle devlete ait emlağın alınması veya kiralanması, bir emlağın devlete piyasa fiyatının üzerinde satılması, vb.); ayırımcılık yapılması (yardımın ayırımcı olması ve belirli teşebbüsler ve rakipleri arasındaki dengeyi etkilemesi; rekabetin ve ticaretin etkilenmesi (yardımın üye ülkeler arasındaki rekabet ve ticaret üzerinde potansiyel bir etsinin olması) gerekmekte.rnÜye ülkeler devlet yardımının verilmesinden önce (hatta plan aşamasında) Komisyan'a bildirim yapmak ile yükümlüdürler. Komisyon, bildirimi yapılan ilgili devlet yardımının muafiyet verilmesine uygunluğunu belirleme veya ilgili devletin bu yardımı kaldırması ya da değiştirmesine ilişkin karar verme yetkisine sahiptir. rnKomisyon, bazı endüstrilere yapılan devlet yardımlarına ilişkin yaklaşımının açıklandığı, endüstriye özgü veya sektörel düzenlemeler yapmıştır. Halihazırda hassas sektörler olarak adlandırılan kömür ve çelik sektörleri, sentetik elyaf, motorlu taşıtlar, gemi yapımı sektörleri bu kapsamdadır.rnYukarıda bahsi geçen sektörlere ilişkin Komisyon diğer sektörlere uyguladığından çok daha kısıtlayıcı kurallar uygulamakta. Çoğunlukla ilgili sektörlere üretim kapasitesini artırıcı yardımların verilmesi çok kısıtlıdır veya kısıtlanmıştır. İlgili sektörlerin hemen hepsine ilişkin olarak üye ülkelerden özel bildirim talepleri istenmekte (her davanın ayrı ayrı bildirilmesi yükümlülüğü).rnKomisyonun özel düzenleme yaptığı önemli bir sektör grubu tarım, balıkçılık ve deniz tarımıdır. Tarım ve balıkçılık alanlarındaki ürünlerin üretimi ve pazarlanması ile ilgili devlet yardımları genel devlet yardımları çerçevesinde değerlendirilmemekte. Bu alanlara ilişkin devlet yardımları normal rekabet kuralları çerçevesinde değerlendirilir. Yıllar içerinde oluşturulan ortak tarım ve balıkçılık politikalarının genel devlet yardımı kuralları ile tarım ve balıkçılık sektörlerine uygulanan kurallar belli başlı farklılıklar içermektedir.rnKarayolları nakliyesi sektörüne ise (nakliye ekipmanları bir istisnadır ve yardım için uygun değildir) genel Devlet Yardımı kuralları uygulanmaktadır. Genel Devlet yardımı kuralları diğer nakliye sektörlerine (demiryolu, hava, iç deniz yolları ve deniz taşımacılığı) uygulanmamaktadır.