Yeni Kamu İhale Mevzuatı - Prof.Dr.Arif ESİN (06.02.2003)

Son birkaç aydır, yeni çıkan ihale yasası ve bu yasanın uygulanıp uygulanmayacağı yolunda çıkan haberler medyada büyük yankı buldu. Doğal olarak hükümet de bu eleştirilerden nasibini aldı. Ancak ilginç olan şu ki, ilgili sektör çevreleri hariç olmak üzere hiç kimse çıkıp da yeni kanun neleri getiriyor aynı zamanda neleri götürüyor şeklinde bir açıklamaya gitmediği gibi bu konuda medyanın da son derece bilgisiz olduğu ortaya çıktı. Hatta neden böyle bir kanun değişikliğine gidildiği konusu bile kamuoyunda tartışılmadı.

Aslında yeni kanun hem sistematik hem de içerik olarak radikal sayılabilecek nitelikte bir çok yeniliği beraberinde getiriyor. Böyle bir değişikliğe gitmekteki temel amaç ise 2886 sayılı eski yasanın uluslararası standart ve uygulamalarla bağdaşmaması ve günümüz ihtiyaçlarını karşılayamaması. Buna ek olarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum çalışmaları da yeni yasanın hazırlanmasında hiç kuşkusuz çok önemli bir yere sahip. Yeni mevzuat iki temel yasa ve çok sayıda yönetmelik ve bunların eklerinden meydana geliyor. Bunlardan ilki olan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, sözleşme aşamasına kadar olan ihale sürecini kapsarken, ikinci yasa olan 4735 sayılı İhale Sözleşmeleri Kanunu da ihale sözleşmelerinin düzenlenmesine ilişkin esaslar içeriyor.

Yeni yasa içerisinde göze çarpan ilk değişiklik ihale kanununa tabi idarelerin kapsamıyla ilgili. Yeni kanunun kapsamı enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösterenler dahil, kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri , sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar ve bunlara ortak olan her çeşit kuruluş olmak üzere neredeyse bütün devlet kuruluşlarını içerecek şekilde genişletiliyor. Buna karşılık taşınmaz mal kiralanması, kiraya verme, satım gibi bazı işler de kanun kapsamı dışında bırakılıyor. Yeni kanunun getirdiği bir başka yenilik de önceki kanuna göre sadece belli işler için getirilen uygulama projesi zorunluluğunun kapsamının genişletilmesi ve bu bağlamda uygulama projesi olmayan işlerin ihalesinin imkansız hale getirilmesi. Bundan başka yeni kanun 11. maddesi ile eski Kanun’da yer alan ihaleye katılma yasaklarına iki yeni madde daha ekleyerek bunların kapsamını da genişletiyor.

En önemli değişiklik ise 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanun’unun 24. maddesi ile gerçekleşiyor. Bu madde ile, eski kanunda yer alan, hizmet veya yapım sözleşmelerinde , öngörülemeyen durumlar nedeniyle işin, sözleşme bedelinin üzerinde bir artış ile tamamlanabileceğinin tespit edilmesi halinde sözleşme bedelini artırmaya yönelik keşif artışı uygulaması kaldırılıyor. Bu gerçekten de önemli bir gelişme. Zira, söz konusu hüküm, bugüne kadar bu alanda sömürüye ve kayırmacılığa en çok hizmet eden vasıta oldu. Bunların ortadan kaldırılması ise yıllardan beri kamu ihale sisteminde yokluğundan yakınılan şeffaflık ve açıklık ilkelerini de beraberinde getiriyor. Yeni yasa uygulamada ne kadar fayda sağlayacak bunu da ileriki günlerde göreceğiz.